Ernst Langhout

We koesteren ze niet echt in Nederland, de zangers-met-gitaar die er niet voor terugschrikken om het publiek via hun songteksten te confronteren met talloze bittere waarheden, Veel singer/songwriters heeft ons land nooit gekend, Sterker nog; solo-artiesten die het risico liepen om aangezien te worden voor een wereldverbeterende of melancholieke liedjesschrijver deden er alles aan om dat etiket maar niet opgeplakt te krijgen. Zoniet Ernst Langhout, Friese folkie van het eerste uur, die na een horizonverbredende new wave-carriere nu de oude folkdraad weer heeft opgepakt:"Nee hoor, ik schaam me niet om mezelf "singer/songwriter" te noemen. Ik voel me in eerste instantie iemand die liedjes maakt waarvan de teksten net zo belangrijk zijn als de muziek,"

Begonnen met Keltische folk in Haggis, daarna een koerswijziging richting stevige maar melodieuze pop met The Visitor, en nu zanger met een boodschap... Is Ernst Langhout soms ergens kwaad om geworden? "Jazeker, ik maak me kwaad om wat er nu in Oost-Europa en Rusland gebeurt, om de gevolgen van Tsjernobyl en om de Golfoorlog, en die kwaadheid resulteert bij mij altijd wel in een songtekst. Ik kan niet te lang blijven rondlopen met beelden van de ellende om me heen; dan voel ik me zo machteloos. Ik heb altijd het gevoel dat ik er iets over moet zeggen. Misschien word ik wel extra hard geraakt door de brute botheid van vervuilde industriële gebieden of van smerige grote steden omdat ik zelf zo landelijk woon, midden in de Friese weilanden in een oude boerderij. Als ik dan 's avonds een schitterende zonsondergang zie, en ik hoor de vogeltjes fluiten, en ik kijk naar het journaal, waar ik dan zie hoe ze elkaar in wat vroeger Joegoslavië was aan het afmaken zijn, dan is het toch logisch als ik door dat grote contrast denk: "Jezus Christus, wat willen die mensen daar, en wat denken ze op zo'n manier te bereiken?" Toen ik in april 1991 een benefiettoer deed door de besmette gebieden rond Tsjernobyl was wat ik daar zag de meest zwarte ervaring van mijn leven. Daar moest ik dan ook heel snel een song over schrijven."

ECOLOGISCHE PUINHOOP
Die song werd Tears In The Snow, één van de meest indrukwekkende nummers op Ernst Langhouts tweede solo-cd The Eye Of The Cyclone, die halverwege dit jaar verschenen is. Maar zijn connecties met Rusland en Oost-Europa dateren van veel verder terug. Ernst:: "In maart 1987 ben ik metThe Visitor naar Leningrad geweest, op uitnodiging van mensen uit de plaatselijke muzikale underground. Bij één van de optredens die we daar toen deden was ook iemand van een milieubeweging uit Gorki, Die heeft mij later gevraagd voor de Rock For Clear Water-tocht langs de Wolga, en voor de Tsjernobyl-toernee, Bij allebei de tochten zijn tv-ploegen geweest om documentaires te maken over de gigantische ecologische puinhoop die is aangericht Die rivier is één van de zwaarst vervuilde ter wereld, en in het gebied rond de kerncentrale begint de ware omvang van de ramp zich nu pas af te tekenen" Wat ik in Tsjernobyl gezien heb, heeft me echt bijna gevloerd…. Ik heb daar in een kinderziekenhuis gespeeld voor patiëntietjes waar van me verteld werd dat de helft over vijf jaar dood zou zijn. Ik ben in een stad waar alle kinderen al aan bloedarmoede lijden, en die eigenlijk compleet ontruimd zou moeten worden, maar waar ze pas de helft van de bevolking ergens anders hebben kunnen onderbrengen. En ik heb dumpplaatsen van radioactief materiaal gezien waar een stralingsniveau van 5.000 milliröntgen heerst. Die plaatsen worden bewaakt door mensen die daar blootstaan aan een straling met eenzelfde kracht alsof er elke tien minuten een röntgenfoto van hun hele lichaam wordt gemaakt.

MANDOLINETJES
Het zijn de Bulgaarse Bisserov Sisters en hun vaste begeleiders het Trio Traki die aan Tears In The Snow een authentiek Oosteuropees tintje geven. Hun muziek is een oude liefde van Ernst. "AI toen ik in The Visitor speelde luisterde ik graag naar Bulgaarse muziek, maar ook naar Indianenmuziek en allerlei andere soorten etnische muziek. In die tijd was ik de Keltische folk die ik in Haggis speelde helemaal uit het oog verloren. Ik deed ook niks meer met de folkrock die ik in de groep Manacle Trust heb gespeeld. Maar opeens begon Killing Joke me op te vallen, en de eerste platen van R.E.M., waar plotseling mandolinetjes in opdoken. Daarna kwam de folk stap voor stap terug. Toch had ik niet het idee dat ik per se folk wilde gaan spelen toen ik met mijn solocarriere begon. Ik wilde eigenlijk Visitor-achtige liedjes brengen met alleen zang en twaalfsnarige gitaar. Maar dan kom je er vánzelf achter dat zo'n poprepertoire daar niet geschikt voor is. Als je dan naar andere songstructuren zoekt, kom je al heel snel uit bij de folk. Zeker als dat, zoals bij mij, nou eenmaal de muzieksoort is waarin je voor het eerst hebt leren spelen. Je grijpt dan ook weer terug ót- ! oude helden, en voor mij zijn dat Dylan, Christy Moore, Planxty en Richard Thompson. Toen ik in 1988 begon te werken aan mijn eerste solo-cd, SONGS, klonk ik dus alweer behoorlijk folky. Inmiddels vond ik het ook geen punt om mezelf weer "folkmuzikant" te noemen. Dat was halverwege de jaren zeventig wel even anders; toen was de scene mij te benauwd geworden. Ik neem nu ook weer traditionals op. Op Songs heb ik een versie van Raggle Taggle Gypsies gezet die ik kende van Planxty. En op The Eye Of The Cyclone staat een cover van Polly On The Shore, een nummer dat ik ooit heb gehoord op een hele oude plaat van Martin Carthy. Trouwens ook één van mijn voorbeelden, al zal ik nooit zo leren gitaarspelen als hij!"

DROOMBEELDEN
Protestsongs, etnische klanken en traditionals: Ernst Langhouts cd's lijken onmiddellijk geclassificeerd te kunnen worden als folkalbums Maar zijn platen bevatten ook met minder makkelijk te doorgronden teksten. Bespiegelingen? Filosofieën? Mystieke beelden? Wat moeten we bijvoorbeeld denken van een nummer als Memories Of The Ages? "Ja, Ik heb Inderdaad twee soorten nummers. Ik schrijf songteksten die vrij sociaal gericht zijn tegen een bepaald onrecht in de wereld, en ik heb teksten die verslag doen van beelden, droombeelden die ik ooit had. Memories Of The Ages is zo'n songtekst die heel associatief tot stand is gekomen. Het begon met het idee dat er een bepaald patroon van herhaling zit in grote gebeurtenissen door de hele geschiedenis heen. En op zo'n idee ben ik dan misschien wel gekomen doordat ik een foto van het Amerikaanse Witte Huis zag, of van zo .n groot Stalinistisch bouwwerk, en dat ik toen dacht: "Hé, die oude Aztekenkoningen hadden net zulke pompeuze tempels of paleizen, en dat waren ook van die totalitaire heersers!" Zo'n idee schrijf ik dan heel snel op in een boekje, en daar laat ik het weken of maanden onaangeroerd. Toen ik die eerste versie van de tekst later nog eens las, deed die opeenvolging van gebeurtenissen me denken aan een reeks herinneringen die iemand zou kunnen hebben Zo kwam het element van reïncarnatie erbij. Ik heb de tekst toen herschreven, en er een tweede deel en een refrein aan toegevoegd. Ik geloof niet zomaar botweg in reïncarnatie. Ik heb niet het gevoel dat je als een complete persoonlijkheid opnieuw geboren wordt in een nieuw wezen; dat lijkt me tamelijk zinloos. Maar ik denk wel dat er bepaalde elementen van je terugkomen in de cyclussen, de spiralen waarin de geschiedenis zich voortbeweegt. Kijk, de geschiedenis reïncarneert wel: in essentie gebeuren er steeds dezelfde dingen, en die onderliggende gebeurtenissen lijken wel een eigen leven te leiden. Ik denk bijvoorbeeld niet dat Stalin het Stalinisme heeft gemaakt, maar dat een dergelijk idee toch al lag te broeien, en dat het hem heeft gebruikt om zichzelf te verwezenlijken. En als ,Ik hij het niet was geweest, dan was het wel een ander..."

Maar The Eye Of The Cyclone bevat meer at songs met moeilijk te doorgronden teksten. Ook de titelsong is behoorlijk enigmatisch. Ernst: "De tekst van The Eye Of The Cyclone is er typisch zo een die ik zelf na verloop van tijd stukje bij beetje beter ga begrijpen. Je zitten veel elementen in die ik opschrijf zonder dat ik me afvraag wat ze betekenen. Pas ben ik er achter dat de rode draad in die tekst het idee is dat ieder individu overeind moet zien te blijven in een wereld die aan alle kanten aan hem zuigt en trekt. Er zijn altijd mensen of bewegingen die jou met hun voorgekooktte ideeën in hun invloedssfeer willen krijgen. Dat bedoel ik met die ene zin: "They're only the the ghosts of prefab existence". En ze willen allemaal: "to challenge your command". Met "command" bedoel ik: ik sta hier, ik handel vanuit wat ik denk en voel, en niet vanuit een standpunt dat anderen me op willen dringen. "Nou kan ik dergelijke ideeën wel heel droog opschrijven, maar dat zou ik dan in zinnen van niks doen. Dan open ik liever met "Vou were standing in a field of strange vision..." Dat roept voor mij de goede sfeer op; het maakt een songtekst interessant als er beelden in zitten die van links naar rechts en van
boven naar beneden schieten."

DRIE TALEN
Als songteksten voor Ernst zo belangrijk zijn, waarom schrijft hij dan in het Engels. Ontgaat zijn Nederlandstalige publiek dan niet te veel? "Nou, in Nederland zijn ze niet zo tekstgericht. Ze luisteren hier meer naar de muziek, staan meer naar je gitaar te kijken. Vorig jaar ben ik in Amerika geweest voor optredens in de CBGB in New Vork en in Austin, Texas. Toen merkte ik dat ze daar veel meer belang hechten aan je teksten. Na afloop van een optreden kwamen er daar soms mensen naar me toe die zeiden: "Thank you for the poetry!" Overigens is het niet zo'n bewuste keuze van me om in het Engels te schrijven. Kijk, ik heb in wezen drie talen tot mijn beschikking voor gebruik in verschillende situaties. Fries is voor thuis, in Friesland. Tot mijn zesde jaar sprak ik alleen maar Fries. We hadden geen televisie; ik kwam met geen enkele andere taal in aanraking. Toen ging ik naar school, en daar leerde ik Nederlands; de spreektaal voor, zeg maar, de "bredere communicatie". Engels leerde ik pas goed door de Engelstalige volksmuziek; de eerste muziek die ik speelde. Dat is dus van meet af aan voor mij de taal van de muziek geweest. Daar schreef je je teksten in. Ik hou ook erg van Engels, omdat het twee levende varianten heeft. Nummers die ik vanuit een folkmind schrijf klinken erg Brits, en een lied zoals No Clean War; een protestsong tegen de Golfoorlog, klinkt erg Amerikaans. Die tekst heeft typisch Amerikaanse zinnen zoals "Fuck your new order", die gewoon in dat nummer thuishoren.Het kan trouwens best zijn dat ik nog eens teksten in het Nederlands of in het Fries zal schrijven. Ik zeg nooit "nooit"! Eén Fries nummer heb ik al op m'n naam staan. Dat heb ik speciaal geschreven voor een optreden op een Friestalig festival. Friese teksten lijken me Iinteressanter dan Nederlandse, want er wordt op dit moment al erg veel in het Nederlands geschreven. Er zijn nu ook best de nodige Friestalige acts. Behalve Reboelje (theatrale folkrock met een Crime + The City Solution-karakter, B.O.) heb je de singer/songwriters Pieter Wilkes en Doede Bleeker. Die laatste wordt ook wel "de Friese brulkikker" genoemd; hij brengt een beetje cabaretachtige, harde schreeuwfolk met humor. En folk heeft het in Friesland natuurlijk altijd erg goed gedaan. Je had vroeger groepen als Farmers Union en Irolt, en nu zijn er Trio HeIl en Pigmeat. Hoewel ik zelf natuurlijk "serieuze" folk maak, hou ik best van die grappige muziek van Pigmeat. Naast mijn solowerk maak ik ook nog een beetje luchtiger folk in The Hones; een bandje waarin ik samenspeel met Chris Kalsbeek en Gerrit Breteler. We doen Ierse traditionals, sea-shanties, a-capella-nummers en een paar eigen liedjes in het Fries. Chris en Gerrit begeleiden mij ook op "The Eye Of The Cyclone", en bij live-optredens. Chris speelt harp, mandoline, mandola en bouzouki; Gerrit, die ik nog ken uit Haggis, speelt viool, accordeon en tin whistle.

MODERN GELUID
Naast deze folkmaten speelden op Ernsts laatste cd ook twee oud-Weekend At Waikiki- leden mee. "Er is wel gesuggereerd dat VAN-Records ontzettend veel geld heeft besteed aan de opnamen, maar zo ruim was het budget helemaal niet. We hebben 20 dagen kunnen werken in een goed geoutilleerde studio. Oké, dat was uitstekend, maar dat heb je ook nodig. Nou ja, de Bisserov Sisters en Trio Traki zijn uiteraard betaald, maar alle andere muzikanten kregen alleen hun reiskosten vergoed. Het geld dat ze er in steken, verwachten ze toch ook wel weer er uit te halen, neem ik aan. En laten we wel wezen... er is ook weer meer belangstelling voor folk in Nederland de laatste tijd. Ik sta ook niet helemaal in m'n eentje als singer/songwriter. Je hebt Richard Cameron uit Groningen, die ik zelf wel goed vind, en je hebt The Watchman; die is echt klasse! En als je kijkt naar het succes van iemand als Luka Bloom, met wie ik me toch ook wel verwant voel, dan denk ik toch dat de toekomst er niet zo slecht uitziet!"

Door: Bert Osnabrug

[vorige pagina]